Di tích Đồn Cao - địa điểm lý tưởng chiêm ngưỡng thị trấn Đồng Văn
Đồn Cao được người dân gọi ngọn núi cao nằm giữa thung lũng; nó còn có tên gọi khác - đồn Chang Poung. Trước đây, trên đỉnh núi này, người Pháp cho xây dựng đồn bằng đá làm chòi canh gác. Cũng giống như thành lũy Cán Tỷ, Đồn Cao là một trong những chứng tích kiến trúc quân sự do thực dân Pháp xây dựng trong quá trình xâm lược Việt Nam. Đồn Cao được xây dựng vào khoảng năm 1925 bằng các vật liệu thô sơ, chủ yếu là đá, xây trên đỉnh núi có độ cao khoảng 1.200 m so với mực nước biển; gồm 2 tầng, rộng, nhiều ngách; tầng trên có sân rộng và nhiều điểm nghỉ. Tường thành được xây dựng từ đá vôi, cao khoảng 6 - 10 m, dày 80 cm với nhiều lỗ châu mai, mái bằng đá vôi vân đỏ. Lối đi dọc tường thành gồm 97 bậc đá; 2 góc phía Nam có 2 lô cốt… Hiện nay, các vách tường nhiều chỗ đã bị hỏng, một số khu hỏng hoàn toàn; năm 2013, một số hạng mục của Đồn Cao đã được trùng tu.
Từ Đồn Cao, du khách có thể ngắm nhìn toàn bộ thị trấn Đồng Văn. Cánh đồng làng Nghiến đẹp như bức tranh, núi Tù Sán - căn cứ địa đánh Pháp của nghĩa quân Sùng Mí Chảng tới khu vực đèo Si Phai và hàng loạt các di sản có giá trị của Công viên Địa chất toàn cầu. Du khách có thể phóng tầm mắt để thu vào không gian bất tận của thị trấn Đồng Văn với mênh mang núi non trùng điệp, những mái nhà xen lẫn đá xám. Qua đó, cảm nhận rõ cuộc sống ấm áp, hiền hòa của người vùng cao với những mảng ruộng bình yên giữa thung lũng; những con đường uốn lượn, khúc cua đèo hùng vĩ, mây, núi điệp trùng đầy quyến rũ.
Rất nhiều du khách khi trở lại Đồng Văn đã lên Đồn Cao để cảm nhận sự thay đổi tích cực của thị trấn nhỏ; cũng có người lên để hồi tưởng về những “góc kỷ niệm” còn sót lại của thị trấn nhiều năm về trước. Tất cả đều là cảm xúc chân thật khi đứng trước sự bao la, hùng vĩ của thiên nhiên, trước sự bình dị của làng quê Việt, để rồi thêm yêu quê hương, đất nước; nhất là mảnh đất cực Bắc đầy gian khó, nhưng rất hào hùng.
Là vùng trọng điểm du lịch của tỉnh, huyện Đồng Văn đang nỗ lực duy trì và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống, đẩy mạnh việc bảo tồn các di tích lịch sử… nhằm thu hút du khách./.
